Lai miphun(clan) hi Chin huap chungah minung a tam bikmi kan si. "Lai" timi min an rak putnak sullam hi an tial ning aa dang cio. Micheu nih Dr.P.Gogoi tialmi 'Great Wall Of China' cauk ah Lai miphun a um i *hauhruang sak lioah a zam* a timi kan si an ti nain micheu nih aw-chuah le cafang(spelling) aa khat sual mi a si lai, a tu kannih Lai miphun cu asi lai lo an ti ve. Chin Pupa pawl Kabaw valley an rak um lioah hmunlai um an rak si i Hmunlai um pawl tiah an rak auh nak in miphun min asi lan ko lai tiah an zumh nak hla a um. An hla cu *Simah LerSi..hmarah ZingThlo..Lai ah LuaPi..Luapi nih lenbuang a phun..thlang pualrang nih tlan e * timi a um ruangah AD.900 hnu hrawng lawngin "min tlei" kan ngeih hi asi lai an ti. Chin miphun pawl hi Kabaw valley an chuahtaak hnu, tlangram khua tlak hram an domh lio chan ah hin hringsor tu Pupa min an rak char khun tinak tampi a lang. Lai miphun chungah hringsortu 'or' peng min (sub clan) in Zahau, Zangiat, Hualngo-lusei, Khualsim, Hlawnceu, Zathang, Senthang, Lautu, Lamhniang, Thawr, Zophei, Thantlang, Miram, Matu, Khumi, Anu, Khuangsai, Laita, Tlangau, Cakma, Chimtuipui-pawih hna hi an si. Peng min ka tialmi hi na khuaruah zong a har pah khomi thil a si ruangah AD.1890-1934 chan lio thil sining asi. AD.1700-1884 chan hrawng ahcun Khuangli, Laizo, Chuncung khua hna hi *Mang-Kilh* Khua an rak ti hna i peng min chim tik poh ah minfang char khua an rak si. A tu *Mie-peng* an timi hi 1963 kum hnu lawngin Peng min ah a lang. Laimi an tamnak biknak hmun cu Hakha township, Falam township le Thantlang township chung asi i Sagaing division, Manipur, Assam, Meghalay, Kanpalet le Mizoram zongah tlawmpal tete cu an um rih ve. A hlan lio cu- Mizoram ah Lai aa timi an rak tam pah nain an an tufa pawl nih Lai si an duh hna lo ruangah milu a tumchuk lei a panh ti asi. Mirang nih 1901 kum ah Mizoram milu relnak a tuah i Laimi 15038 an um nain 1961 kum ahcun laimi 4587 lawng an um cang. Minung cu a karh ding phun kan si nain "zeiruang-ah-dah Lai-milu a zawr..?"timi an vun sulhhlat cu, Lusei miphun sinah an lut dih timi an hmuh. Cucaah Lai milu relnak an tuah tawn ahhin an iharh ngai te. 2005 kum lioah Laimi hi singli(400000- four lakhs) hrawng kan si lai tiah CLCC nih an zumhnak an tial. " History Of Lai" a tial tu S.ZaPeng nihcun Lai ka si ko aa timi hi 1981 kum lioah khua (319) an si ati.