HMAR CHIN

                         Hmar miphun(clan) hi an tuanbia rel awk a tam khun. Pipu tuanbai catial zong an tampi. An rak chuah semnak tuanbia an tial tik zongah hla hlun pipi an telh khun kho ngai te. Kabaw valley in tlangram an panh lio chan hrawng ahcun  "Hrang cal" an rak ti hna i Run tiva hrawng an phanh hnu hin cun "Fen-ngo" an rak ti hna. Hi min an putnak tuanbia ahcun  *A zawn (direction) chimnak ah chaklei(north) timi khi * "Hmar" an rak tinak in Hmar miphun an si lan ti asi. Hmar miphun timi min an put hi AD-1600 hlan deuh ah si dawh in an chim. Hmar miphun pawl hi ral an idoh a tam ngai i an zamnak hmunhma zong a kau khun deuh ti asi.  A tu Mizoram zongah khua an rak dirhnak hmunhma pawl hmuh khawh mi a tam pi rih ko. Sihmanhsehlaw Sailo bawi hmanung bik VanHnuaiLian chan (AD kumzabu 17) donghnak lei hrawngah ram kip panh in an zam hi asi. Lusei bawi Sailo hrin pawl nih an tlaihmi hna cu atu mizoram ah khua an sa i, a cheu cu India-Assamram, Tripuraram, Chittagongram le Manipurram an phan. Hmar miphun pawl Manipurram an zam lio ahhin Thado-kuki pawl cu Manipurram ah siarem te'n an rak um diam cang ti asi. Hmar miphun pawl an umnak hmun hi aa tthek tuk ko nain Lusei miphun he an i pulhtlawh kho tuk ruangah an holh, an hla, an i tamh ning, an bumber le an phunglam(way of life) pawl hi Lusei he an i khat ti asi. Hmar miphun(clan) chungah hrinphun(sub clan) in phun (26) hrawng an um i phunmin(sub-sub clan) cun (180) lengkai an um. Hmar miphun hi an umnak ai tthek tuk ruangah milu rel awk zong an har khun ti asi i 1961 kum ah minung 3118 hrawng, 1981 kum ah minung 30672 hrawng tiah an tial nain 1985 kum ah Hmar Bibble rial-ser ding in Hmar holh hmangmi report an peknak ah minung 45000 hrawng kan si an ti. Cun DarLenSung nih Hmar miphun hi singhnih(2 lakhs) an si tiah a zumh hnai nak kong cu a tial ve.
                
Cherhchan- INDIA&BURMA&BANGLADESH-A, P.88-97# 

                                                                                   BRONO KHUK HEI